اخلاط چهار گانه

کی از مهم ترین مبانی طب قدیم ، موضوع اخلاط اربعه یا آمیزه های چهارگانه بوده است . اطبای قدیم با تکیه بر این اصل ، بسیاری از بیماری ها را شناسایی و درمان می کردند .
اخلاط مواد سازنده بدن انسان و حیوان حیوانات و انسان از طبیعت تغذیه می کنند، غذای مصرف شده پس از هضم و جذب تبدیل به موادی می گردد که با آن مواد اندام های گوناگون بدن ساخته می شوند و این مواد صفرا – دم –بلغم و سودا نامیده می شود.

این اخلاط نیز مانند چهار رکن نظام طبیعت دارای ویژگی های از حیث گرمی و سردی هستند، مثلاً صفرا گرم و خشک است، دم گرم وتر است، بلغم سرد و تر است، سودا سرد و خشک است.
این مواد چهارگانه ابزار ساخت اندام های گوناگون هستند، و به تناسب بیشی و یا کاستی هر کدام از این مواد در بدن انسان همان ویژگی را در خود آشکار می سازد. هر کدام از گیاهان یا مزه هایی که مطرح شد موجب ساخت ماده ای در بدن می شوند که آنها را خلط می نامند، و این خلط ها به ترتیبی که ذکر شد نامگذاری می شود. از این رو گیاهان گرم و خشک را صفرازا می نامند، و گیاهان سرد و تر را صفرازدا می گویند.
هر گاه گیاهی گرم و خشک بیش از حد مصرف شود سودازا می شود و گیاهان گس مزه و نفوذکننده نقش سودازدایی دارند مانند سرکه و انار.